24-07-2020 Project bijeneters 2020

De Werkgroep Bijeneters Nederland heeft SOVON en Vogelbescherming een plan voorgelegd om een aantal vogels te voorzien van ring en geolocator. Tevens heeft de werkgroep SOVON (expertise) gevraagd om te helpen bij het aanbrengen van de locators en Frank Majoor bereid gevonden om ons bij te staan.

Via de Duitse Werkgroep Bijeneters kregen wij informatie over welke geolocators bruikbaar waren en kwamen wij terecht bij de Swiss Ornithological Insitute uit Sempach, die de geolocators voor de bijeneters ontwikkeld hebben en die ook toegepast waren op Duitse bijeneters. Door financiële  steun van de Vogelbescherming  konden wij ons plan realiseren.

Ringen van bijeneters

Op 17 juli was het dan zover. Om 9.30 waren wij gearriveerd op de locatie. Vroege Vogels was ook aanwezig om hier aandacht aan te besteden. Een paar weken geleden hadden wij ook al een bezoek gebracht om de broedlocatie goed in beeld te krijgen. Na een kort overleg zijn wij begonnen met het aanbrengen van de geolocators en het ringen van zowel de oude als jonge vogels. In totaal zijn er 6 bijeneters geringd en zijn 5 vogels met een geolocator uitgerust. Een primeur voor Nederland. De komende jaren zullen de geringde en “gezenderde” vogels onze aandacht krijgen.

Waarom deze inspanningen?

De reden hiervoor is dat wij graag inzicht willen hebben in de trekroute van de Nederlandse Bijeneters. Al jaren vragen wij ons af of wij afhankelijk zijn van de groeiende Duitse populatie of van de Franse populatie. Geolocators  geven hier antwoord op. Nog belangrijker is of bijv. vogels die het jaar ervoor in Nederland zijn uitgevlogen terugkeren naar Nederland. Zijn het dezelfde vogels die al enkele jaren gebruik maken van dezelfde broedlocatie of zijn het oude vogels met hun jongen.

Ringen van bijeneters

Voorgaande jaren waren voor de bijeneters succesvol in ons onderzoekgebied. Toch is er nog geen sprake van toename van het aantal broedgevallen. Je zou verwachten dat de oude vogels met hun jongen het daaropvolgend broedseizoen terugkeren naar hun broedlocatie maar dan hadden wij een toename moeten zien.  Door de vogels te ringen hopen wij een antwoord te krijgen op deze vragen.  Wij hebben voor een locatie gekozen waar al jaren opeenvolgend bijeneters tot broeden zijn gekomen. Dit om de reden dat de kans ook groot is dat de vogels het volgend jaar hier weer terugkeren. Er zijn wel meer losse broedgevallen in Nederland  maar deze zijn niet geschikt om voor ringonderzoek e.d. te dienen omdat het onzeker is of de vogels het daaropvolgend jaar terugkeren.

Namens de Werkgroep Bijeneters Nederland
Hilbert Folkerts

20-06-2020 Bijeneters en verstoring

Bijeneters zijn nog altijd een zeldzame verschijning in Nederland. Deze zeer kleurrijke vogel is buiten de zeldzaamheid om een verschijning die iedereen wel eens wil zien. Deze vogel heeft een enorme aantrekkingskracht op vogelaars en fotografen. Dit gegeven heeft ook zijn nadelen. Onlangs ontvingen wij klachten van een terreineigenaar, dat diverse mensen zich toegang eigen maakten om een bepaald gebied toch te betreden. Ondanks dat het gebied afgesloten is door hekken en prikkeldraad, namen bepaalde figuren toch het recht om dit gebied te betreden. Zelfs het betreden van particuliere tuinen werd niet geschuwd om toegang te krijgen tot het broedgebied van de bijeneter. Dit is een zeer kwalijke ontwikkeling.

Ten eerste hebben mensen geen toegang tot het gebied. Dit is duidelijk aangegeven en het gebied is door een hekwerk afgeschermd. Ten tweede houden de ongewenste bezoekers geen rekening met de aanwezige broedvogels. Verstoring werkt absoluut niet in het voordeel van o.a. Bijeneters. Ondanks diverse berichtgevingen op onze website schijnen nog steeds mensen niet doordrongen te zijn van het feit dat ze schade aanrichten aan de aanwezige broedvogels. Zich illegaal toegang te verschaffen tot een bepaald gebied toont aan dat bepaalde mensen alleen maar gaan voor een waarneming of het maken van een plaatje. Dit gedrag is niet toe te staan.

Nog steeds geven de personen aan voor het maken van een foto of een waarneming in bijna alle gevallen niet te verstoren. Dat er elke dag mensen komen die hetzelfde zeggen, schijnt tot deze mensen niet door te dringen. In bepaalde gevallen komen er per dag tientallen mensen in een broedgebied om daar de bijeneter te zien of te fotograferen. In het geval van het broedgebied in Limburg is toegang verschaffen tot het gebied ondanks afzetting en borden van niet betreden zeer afkeuringswaardig. Mocht het zijn dat door verstoring de broedpogingen van bijeneters is mislukt, prijs je dan gelukkig met je waarneming of foto, schijnen zij te denken.

Onze boodschap is dan ook, laat de vogels met rust en neem de regels van een bepaald gebied in acht.

11-05-2020 Werkgroep Bijeneters Nederland bestaat 10 jaar!

Het jaar 2020 is een bijzonder jaar. Niet alleen vanwege het feit dat de hele wereld in de ban is van een onzichtbare vijand, genaamd COVID-19, maar ook vanwege het feit dat de Werkgroep Bijeneters Nederland 10 jaar bestaat.

Dit jubileum willen wij dan ook niet zomaar aan ons voorbij laten gaan. Dit jaar staat in het teken van het uitbreiden van ons onderzoek. De uitbreiding bestaat voor uit 2 grote pijlers:

- DNA-onderzoek
- Ringen en zenderen adulte en nestjongen bijeneters.

DNA-onderzoek

Door de jaren heen zijn tijdens het onderzoek naar de voedselecologie meerdere veren en dode jongen van bijeneters aangetroffen. Deze bevonden zich tussen de prooiresten die afkomstig waren uit nestholten. De verzamelde veren en dode jongen bevatten DNA.

Het mooie is dat in het buitenland al veel bekend is over de voormalige afkomst van de bijeneters. Zo blijken de Zuid-Duitse bijeneters van oorsprong af te stammen van Italiaanse vogels. Mocht het allemaal lukken dan is ons voornemen om de te verzamelen materialen op te sturen naar de buitenlandse onderzoekers. Op deze manier komen wij weer een stap verder in het vergaren van kennis over het wel en wee van de bijeneters in Nederland. Onze hypothese hierbij is dat de bijeneters langs de kust afkomstig zijn van Franse, mogelijk zelfs Spaanse populaties en de exemplaren in zuidoost- en oost Nederland juist afstammen van Italiaanse populaties. De gegevens uit de veren of dode jongen gaat hier uitsluitsel over geven.
Er hangt over dit onderzoek echter nog een grote waas, aangezien niet bekend is of onze Duitse collega’s dit onderzoek nog uitvoeren. Mocht blijken dat het onderzoek niet meer door hen wordt uitgevoerd dan zijn mogelijk andere instantie binnen Nederland aanwezig die dit onderzoek kunnen uitvoeren voor ons.

Ringen en zenderen adulte en nestjongen bijeneters

Dit is een uniek project, aangezien nog niet eerder in Nederland bijeneters zijn gezenderd. Al enige tijd liepen wij als Werkgroep Bijeneters Nederland met dit idee rond. Echter we vonden het de afgelopen jaren nog te precair om dit uit te voeren, aangezien wij eerst een stabiele populatie aan bijeneters in Nederland wilden hebben.

Dit is nu het geval. Hierdoor hebben wij ons idee bij de Vogelbescherming Nederland (die het project ook deels financiert) en Sovon Vogelonderzoek Nederland neergelegd. Beide organisaties staan zeer positief tegenover ons voorstel. Hierdoor gaan wij samen met deze organisaties dit onderzoek uitvoeren.
Het geeft een goed beeld over de trekroutes van bijeneters. In het buitenland zijn dergelijke onderzoeken al uitgevoerd. Door juist in meerdere landen gelijksoortige onderzoeken uit te laten voeren, ontstaat een goed beeld over de trekroutes van de bijeneters en de locaties van de winterverblijfplaatsen.

Net geringde bijeneter in Zuid-Duitsland net voordat het exemplaar losgelaten werd.

De zenders zijn al besteld. Echter kleeft hier nog wel 1 grote ‘maar’ aan. Dat zijn namelijk de coronamaatregelen. Afhankelijk van de ontwikkelingen wordt het onderzoek in een kleine groep uitgevoerd of wordt het wellicht doorgeschoven naar volgend jaar.
Het ringen en zenderen is terug te lezen in het eerder genoemde jaarverslag 2020 dat eind dit jaar verschijnt. De bevindingen van de zenders zullen pas eind volgend jaar bekend zijn.

11-05-2020 Aankomst Bijeneters in Nederland

Twee weken geleden kregen wij van onze Duitse collega’s in Zuid-Duitsland te horen kregen dat de bijeneters daar al in sommige broedgebieden gezien zijn. Bij ons duurt dat nog wat langer voordat wij ‘onze’ Nederlandse broedparen weer kunnen verwelkomen op hun broedlocaties.
Dat “nog wat langer” in de vorige zin is zelfs nog maar zeer kort. Uit een groot deel van de eerdere broedlocaties van de bijeneter in Nederland zijn gegevens bekend wanneer de broedparen aangekomen zijn op de broedlocatie. De meeste gegevens zijn afkomstig van eigen onderzoeken. Doordat in het verleden de nodige broedparen door derden pas laat op zijn gemerkt, ontbreken hierdoor logischerwijs belangrijke gegevens zoals de aankomstdata.

Eerste meldingen bijeneters

Bij meerdere jaren zijn de bijeneters pas opgemerkt wanneer de exemplaren al bezig waren met het graven van nestgangen. Meestal zijn de exemplaren dan al enkele dagen aanwezig op de broedlocatie. Ook al zit hier enige fluctuatie in, toch komt een duidelijk beeld naar voren. Zo blijkt de duidelijke bulk aan aankomstdata zich te bevinden rondom het eind van de 2de en begin van de 3de week van mei. In de tijdspannene van 13-15 mei worden de laatste jaren de eerste waarnemingen van enkele of soms groepen bijeneters op de broedlocaties waargenomen. Met de huidige gegevens uit Duitsland lijkt de aankomst in de Nederlandse broedlocaties voor 2020 ook rond deze tijdspanne te liggen.

Op 9 mei kregen wij van onze vaste contactpersoon in de regio te horen dat de eerste groep bijeneters op één van de broeclocaties gezien zijn. Binnen de tijdsspanne van de eerdere broedgevallen komt dit deels overeen. Zo is de bijeneters op de broedlcoatie in 2020 eveneens in de 2de week van mei. Ook is een verschil met de eerdere aankomstdata. Niet eerder zijn de bijeneters op hun broedlocatie in Nederland zo vroeg waargenomen.

Aankomstdag op broedlocatie

Op de andere broedlocatie in Limburg zijn nog geen exemplaren aangetroffen. Doordat dit gebied nogal onoverzichtelijk is, kan het goed zijn dat exemplaren niet zijn opgemerkt ondanks het feit dat de exemplaren al wel aanwezig zijn. De aankomende week houden wij dan ook nadrukkelijk in de gaten en staan onze lijnen met onze vaste contactpersonen weer extra op scherp. Daarnaast wordt in de aankomende weken door een hoofdlid en regionaal contactpersoon meerdere geschikte en bekende broedlocaties bezocht om te kijken welke locaties bezet zijn door de bijeneter. Deze bezoeken worden volgens de corona richtlijnen uitgevoerd.

De tijd is nu aangekomen dat de bijeneters hun broedgebieden weer opzoeken. Wij begrijpen dat deze zeer kleurrijke vogel een enorme aantrekkingskracht heeft om te benaderen of te foto graveren. Dat dit verstorend kan werken, is niet bij iedereen bekend. Daarom ons verzoek; laat deze vogels vooral in hun broedgebieden met rust.
Bij nieuwe ontwikkelingen laten wij dat aan jullie weten.

04-12-2018 Bijeneters in Friesland

Interessant artikel over een broedgeval van bijeneters in Friesland in het jaar 2015. Het artikel staat in Twirre van december 2018. Twirre is het tijdschrift over natuur en veldbiologie in Friesland.

Bijeneter Friesland (foto: Joeke Paulusma)